ریزش مو آندروژنیک: چرا باید آن را جدی بگیرید؟

اگر می خواهید این مقاله را بخوانید چون درگیر ریزش مو هستید، باید بگوییم که اصلا تنها نیستید! ریزش مو یک مشکل آنقدر شایع است که تقریبا بیش از نیمی از مردان را در سن چهل سالگی درگیر می کند. یکی از شایع ترین انواع ریزش مو که افراد زیادی به آن دچار می شوند، ریزش مو آندروژنیک است که در علم پزشکی به آن آلوپسی آندروژنیک (Androgenetic Alopecia) گفته می شود.

ریزش مو آندروژنیک را ممکن است با اسم های دیگری مانند ریزش مو با الگوی مردانه یا ریزش مو با الگوی زنانه هم بشنوید که تمام این نام ها درست است، چرا که این نوع ریزش در خانم ها و آقایان با الگوهای مختلفی بروز پیدا می کند.

در این مقاله قصد داریم نگاهی عمیق تر به “ریزش مو آندروژنیک” بیندازیم و دلایل اصلی ایجاد این نوع از ریزش مو و بهترین درمان های پزشکی و خانگی و همچنین روش های پیشگیری از ابتلا به آن را توضیح دهیم.

پس اگر قصد دارید اطلاعات خوب و کاملی درباره این موضوع کسب کنید، خواندن این مقاله را از دست ندهید.

ریزش مو آندروژنیک چیست؟

ریزش موی آندروژنیک نوعی از ریزش مو است که به دلیل عوامل ژنتیکی و هورمونی رخ می دهد. در مردان آلوپسی آندروژنی باعث عقب رفتن خط رویش مو، نازک شدن و کم شدن موها در قسمت تاج سر می شود و در زنان این نوع از ریزش مو به شکل نازک شدن موها در سراسر سر بدون عقب نشینی قابل توجه خط رویش موها اتفاق می افتد.

علت آلوپسی آندروژنتیک چیست؟

عوامل مختلف ژنتیکی و محیطی در ایجاد آلوپسی آندروژنتیک نقش دارند. اگرچه محققان در حال مطالعه عوامل پر ریسکی هستند که ممکن است به تشدید این وضعیت کمک کنند، اما بیشتر این عوامل هنوز ناشناخته باقی مانده اند.

 

 

به طور کلی علت اصلی آلوپسی آندروژنتیک از حساسیت ژنتیکی به آندروژنی به نام DHT است که در ادامه دقیق تر توضیح خواهیم داد:

1- عدم تعادل هورمون DHT

بدن DHT را به عنوان محصول جانبی تستوسترون (هورمون اصلی آندروژن در بدن مردان) تولید می کند که بدن مردان برای ایجاد ویژگی های مردانه قبل از تولد و در دوران نوجوانی، مانند اندام تناسلی خارجی، موهای صورت و غده پروستات به آن نیاز دارد. آندروژن ها همچنین عملکردهای مهم دیگری در مردان و زنان دارند، مانند تنظیم رشد مو و میل جنسی.

محققان تشخیص داده اند که ریزش مو آندروژنیک، به ویژه در مردان با هورمون هایی به نام آندروژن، به ویژه آندروژنی به نام دی هیدروتستوسترون (DHT) مرتبط است. آندروژن‌ها در ریزش موی زنانه نیز نقش دارند، اما عوامل دیگری که هنوز شناخته نشده‌اند هم دخیل هستند.

رشد مو از زیر پوست در ساختارهایی به نام فولیکول شروع می شود. هر تار مو معمولاً بین 2 تا 6 سال رشد می کند، چند ماه به مرحله استراحت می رود و سپس می ریزد. این چرخه زمانی شروع می شود که فولیکول شروع به رشد موهای جدید کند.

آندروژن ها به کنترل این چرخه کمک می کنند. با این حال، تحریک بیش از حد فولیکول‌های مو توسط آندروژن‌ها ممکن است منجر به دوره رشد کوتاه‌تر شود و در نتیجه تارهای مو کوتاه‌تر و نازک‌تر شود. همچنین رشد موهای جدید برای جایگزینی تارهای ریخته شده نیز به تأخیر می افتد و این تغییرات با هم منجر به نازک شدن یا ریزش مو می شود.

همینطور با افزایش سن، رابطه بدن با DHT بد می شود. DHT می‌تواند به فولیکول‌های مو آسیب برساند و باعث کوچک‌ سازی آن ها شود و موها تحت تأثیر DHT شکننده‌تر، نازک‌تر و کوتاه‌تر می‌شوند و در نهایت تولید موهای جدید متوقف می‌شود.

به علاوه، DHT فاز آناژن (رشد) چرخه مو را کوتاه می کند، به این معنی که به مو فرصت زیادی برای رشد داده نمی شود، بنابراین طول هر ساقه مو کاهش پیدا می کند.

به طور کلی برخی از مردان نسبت به سایرین به DHT حساس تر هستند (که علت اصلی آن ژنتیک است.) اگر فرد نسبت به DHT حساسیت زیادی داشته باشد، از سنین نوجوانی و بیست سالگی ریزش موهایش شروع می شود و اگر به آن حساسیت فرد کمتر باشد، ریزش موها در سنین بالاتر رخ می دهد.

تحقیقات نشان می دهد که مردان مبتلا به ریزش مو نسبت به همسالان خود سطوح بالاتری از DHT و همچنین تعداد بیشتری گیرنده های آندروژن در پوست سر دارند.

2- ژنتیک

یکی دیگر از دلایل اصلی ریزش مو آندروژنیک، ژن ها هستند. طبق گفته آکادمی پوست آمریکا هم مردان و هم زنان به این نوع ریزش مو مبتلا می شوند که شایع ترین علت ریزش مو در سراسر جهان است.

ریزش مو آندروژنی به این معنی است که ژن‌هایی را به ارث برده‌اید که باعث می‌شوند فولیکول‌های موی شما (آنچه هر مو از آن رشد می‌کند) کوچک شود و در نهایت رشد مو متوقف شود. کوچک شدن می تواند از دوران نوجوانی شما شروع شود، اما معمولاً در سنین بالاتر آغاز می شود.

تحقیقات نشان داده است که تغییرات در ژن AR در کروموزوم X، که به بدن در مورد نحوه ایجاد گیرنده های آندروژن آموزش می دهد، ممکن است در ایجاد آلوپسی آندروژنتیک نقش داشته باشد.

نکته: به طور کلی افرادی که به لحاظ ژنتیکی مستعد ریزش مو آندروژنیک هستند، فولیکول های موهایشان نسبت به DHT حساس تر است.

3- سن

به طور کلی رشد مو با افزایش سن کاهش پیدا می کند که این موضوع می تواند یک عامل کمک کننده به ریزش مو آندروژنیک باشد. تحقیقات نشان می دهد که 30% مردان با نژاد قفقازی (Caucasian) در 30 سالگی آلوپسی آندروژنتیک دارند که این میزان در 50 سالگی به 50% و در 70 سالگی به 80% افزایش می‌یابد. همچنین طبق گفته سایت clevelandclinic.org برای زنان، ریزش موی آندروژنیک معمولاً در طول و بعد از یائسگی با کوچک شدن فولیکول‌های مو اتفاق می‌افتد.

4- استرس

تحقیقات نشان می دهد که بچه دار شدن و استرس روانی همگی می توانند باعث ریزش موی متفاوتی شوند که تلوژن افلوویوم (TE) گفته می شود. این نوع از ریزش مو در واقع ریزش مویی است که در سرتاسر سر اتفاق می افتد و در حالیکه استرس دلیلی برای آلوپسی آندروژنیک نیست، اما تلوژن افلوویوم می تواند طاسی با الگوی مردانه یا زنانه را پنهان کند و برای اولین بار آن را آشکار کند.

5- برخی شرایط پزشکی

برخی شرایط پزشکی مانند بیماری عروق کرونر و سرطان پروستات در مردان و سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) در زنان با آلوپسی آندروژنیک مرتبط است. در واقع ریزش مو تنبلی تخمدان یکی از مشکلات شایع زنان مبتلا به (PCOS) است که به دلیل مقادیر زیاد هورمون های اندروژن در بدنشان ایجاد می شود و با سایر علائمی چون افزایش وزن، مقاومت به انسولین، آکنه و موهای زائد در صورت و بدن نیز ممکن است همراه باشد.

به عنوان مثال در طی یک بررسی علمی مشخص شد که در میان 162 مرد جوان مبتلا به آلوپسی آندروژنتیک، 29 % نشانه های افزایش سفتی شریانی داشتند که یک عامل خطرناک برای بیماری عروق کرونر است. در واقع شروع آلوپسی آندروژنتیک، به‌ویژه در سنین پایین‌تر می‌تواند سیگنالی برای شناسایی سایر مشکلات پزشکی جدی‌تر باشد.

اگر در سنین پایین با آلوپسی آندروژنتیک سروکار دارید، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا بررسی های دقیق تر درباره علت اصلی این مشکل مشخص شود.

علائم آلوپسی آندروژنیک

علائم ریزش موی آندروژنیک در زنان و مردان با هم متفاوت است:

1- نشانه های ریزش مو آندروژنیک در مردان

در آلوپسی آندروژنیک مردانه، مو با یک الگوی کاملاً مشخص ریزش پیدا می کند. در واقع ریزش مو از بالای هر دو شقیقه شروع می‌شود و با گذشت زمان، خط رویش مو به عقب حرکت می کند تا به شکل “M” در می آید. همچنین موها در قسمت بالای سر (تاج سر) نازک می شود و اغلب تا طاسی جزئی یا کامل پیش می رود.

2- نشانه های ریزش مو آندروژنیک در زنان

الگوی ریزش موی آندروژنیک زنان با ریزش مو آندروژنیک در مردان متفاوت است. در خانم ها مو در سراسر بالای سر نازک می شود و فرق سر از هم باز می شود. خط رویش مو در خانم ها به طور معمول دست نخورده باقی می ماند. همچنین آلوپسی آندروژنیک در زنان به ندرت منجر به طاسی کامل می شود.

مراحل ریزش مو آندروژنیک

مراحل ریزش مو آندروژنیک در زنان و مردان با توجه به میزان موهای ریخته شده بر اساس مقیاس های مشخصی طبقه بندی می شود. این مقیاس ها به شناسایی میزان پیشرفت بیماری کمک می کند و گزینه های درمانی و انتظارات از بهبودی را بهتر مشخص می کند.

مقیاس نوروود برای ریزش مو آندروژنیک مردان (Norwood Scale)

مقیاس نوروود ابزار استانداردی است که برای طبقه بندی مراحل طاسی الگوی مردانه استفاده می شود که از مرحله 1 تا مرحله 7 متغیر است:

 

 

مرحله 1: در مراحل اولیه هیچگونه طاسی وجود ندارد و تنها مقدار موها در قسمت خط رویش کم هستند.

مرحله 2: کاهش جزئی خط رویش مو که معمولاً شکل “M” را در شقیقه ها تشکیل می دهد.

مرحله 3: موها در قسمت خط رویش مو نسبت به قبل کمتر شده اند و در قسمت تاج سر موها نازک و کم پشت شده اند.

مرحله 4: کم پشت شدن شدیدتر خط رویش موها در جلوی سر و نازک شدن و ریختن قابل توجه موها در قسمت تاج سر. یک نوار مو نواحی تاج و جلو را از هم جدا می کند.

مرحله 5: نوار مو بین خط مو و تاج سر نازک می شود و هر دو ناحیه ریزش مو بزرگ تر می شوند.

مرحله 6: خط مو و ناحیه طاس در قسمت تاج سر با هم ادغام می شوند و فقط یک نوار از مو به شکل نعل اسب در اطراف سر باقی می ماند.

مرحله 7: پیشرفته ترین مرحله طاسی است و در آن موهای بالای سر به طور کامل از بین می روند و فقط موهای کنار و پشت سر باقی می مانند.

مقیاس لودویگ (Ludwig Scale) برای آلوپسی آندروژنیک زنان

مقیاس لودویگ برای توصیف مراحل طاسی الگوی زنانه استفاده می‌شود:

 

 

مرحله 1: نازک شدن خفیف موها و گشاد شدن جزئی خط فرق سر.

مرحله 2: نازک شدن بیشتر موها در امتداد خط فرق سر که پوست سر قابل مشاهده است.

مرحله 3: نازک شدن بیشتر موها در قسمت بالای سر و همچنین ریزش موی قابل توجه در این قسمت، اما هنوز خط رویش موها در جلو سر حفظ شده است.

تشخیص ریزش مو آندروژنیک

برای تشخیص ریزش آلوپسی آندروژنتیک بهتر است به یک پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کنید. پزشک از طریق روش های زیر برای تشخیص این نوع از الگوی ریزش اقدام می کند:

1- پرسش سوالات مرتبط

پزشک ممکن است سوالاتی درباره زمان شروع ریزش موهایتان و وجود هرگونه سابقه خانوادگی طاسی سؤال کند.

2- آزمایش کشش مو

پزشک ممکن است یک آزمایش کشش مو انجام دهد، که در آن 20 تا 60 از تارهای موهایتان را از ابتدای آن ها نزدیک به پوست سر می گیرد و به آرامی موها را می کشد و اگر بیش از 10% از تارهای مو از پوست سر شل شود و بریزد نشانه آن است که درگیر ریزش مو هستید.

3- بررسی الگوی ریزش

برخی پزشکان نیز با توجه به الگوی ریزش مو و مقیاس لودویگ در خانم ها و نوروود در آقایان ریزش مو آندروژنیک و مرحله آن را می توانند تشخیص دهند.

4- آزمایش خون

گاهی ممکن است برای رد سایر علل ریزش مو، مانند مشکلات تیروئید یا بیماری های خود ایمنی یا کمبود برخی مواد و ویتامین ها در بدن پزشک برایتان آزمایش خون تجویز کند.

درمان ریزش مو آندروژنیک

آلوپسی آندروژنیک قابل پیشگیری نیست، اما قابل درمان است. با اقدام سریع و انجام بهترین درمان به محض اینکه متوجه ریزش موهای خود می شوید، معمولاً می توانید ریزش مو را کاهش دهید یا متوقف کنید.

در برخی موارد، ممکن است رشد مجدد مو در امتداد خط رویش مو، نزدیک تاج سر یا در نواحی دیگر که موها به شکل قابل توجهی نازک شده اند، امکان پذیر باشد.

به طور کلی موثرترین درمان های ریزش مو آندروژنیک عبارتند از:

1- ماینوکسیدیل (Minoxidil)

ماینوکسیدیل دارویی است که می تواند رشد مو را تحریک می کند. البته هنوز مکانیسم دقیق عملکرد این دارو هنوز ناشناخته است، اما محبوب‌ترین نظریه این است که مو را مجبور می‌کند وارد فاز آناژن (مرحله رشد) چرخه مو شود و جریان خون را به پوست سر و در نتیجه فولیکول‌های مو افزایش می دهد.

تحقیقات علمی نشان داده است که ماینوکسیدیل به درمان آلوپسی آندروژنتیک کمک می کند. در یک مطالعه در مقیاس بزرگ، 84.3 % از مردان مبتلا به آلوپسی آندروژنتیک که به مدت 12 ماه تحت درمان با ماینوکسیدیل قرار گرفتند، ماینوکسیدیل را در تحریک رشد مجدد مو هایشان بسیار موثر، مؤثر یا نسبتاً مؤثر ارزیابی کردند.

 

 

ماینوکسیدیل به شکل فوم یا محلول در داروخانه ها موجود می باشد و به صورت موضعی استفاده می شود. این دارو جزو داروهای بدون نسخه است، اما توصیه می شود قبل از شروع مصرف ماینوکسیدیل حتما با یک پزشک متخصص پوست و مو مشورت کنید.

2- فیناستراید

فیناستراید (Finasteride) دارویی است که تولید DHT در بدن را کاهش می دهد. (هورمونی که باعث آلوپسی آندروژنتیک می شود.) در واقع فیناستراید نوعی دارو به نام مهارکننده 5 آلفا ردوکتاز است. به عبارت ساده تر، فیناستراید با مسدود کردن DHT باعث کاهش یا توقف آسیب مرتبط با DHT به فولیکول های مو و در نتیجه کاهش ریزش مو آندروژنیک می شود.

تحقیقات نشان می‌دهد که فیناستراید می‌تواند ریزش مو را کند، متوقف و حتی معکوس کند. به عنوان مثال، دو آزمایش یک ساله نشان داد که مردان مبتلا به آلوپسی آندروژنتیک که روزانه فیناستراید مصرف می‌کردند، بهبود قابل ‌توجهی در رشد موهایشان مشاهده کردند.

برخی از پزشکان نیز فیناستراید موضعی را به عنوان یک درمان ریزش مو توصیه می کنند. البته که فیناستراید موضعی هنوز برای استفاده به عنوان یک درمان ریزش مو توسط FDA تایید نشده است، اما تحقیقاتی که تاکنون انجام داده شده است نشان می دهد که حالت موضعی این دارو می تواند یک جایگزین قابل مقایسه برای فیناستراید خوراکی (قرص) باشد.

به عنوان مثال، یک بررسی علمی در سال 2018 روی بیش از 440 بیمار، اثربخشی فیناستراید موضعی را در مقابل فیناستراید خوراکی مقایسه کرد و مشخص شد که اسپری فیناستراید به طور قابل توجهی تعداد کلی موها را در پایان 24 هفته افزایش داده است، اما تأثیری بر سطح DHT در داخل بدن نداشته است.

این بررسی علمی همچنین این فرضیه را مطرح کرد که از آنجایی که سطح سرمی DHT در داخل خون تحت تأثیر فیناستراید موضعی قرار نمی گیرد، برخی از عوارض جانبی دردسرساز مصرف فیناستراید خوراکی (مانند اختلال عملکرد جنسی) ممکن است کمتر اتفاق بیفتد.

 

 

فیناستراید تنها برای درمان آلوپسی آندروژنتیک مردانه مورد تایید FDA است و مصرف این دارو برای ریزش مو آندروژنیک زنانه مورد تایید نمی باشد. در واقع از آنجاییکه مصرف فیناستراید برای ریزش مو آندروژنیک در زنان چندان موثر نیست و از طرفی باعث مشکلات عدم تعادل هورمونی و افزایش خطر نقایص مادرزادی در زنانی که قصد بارداری دارند می شود، مصرف این دارو برای خانم ها توصیه نمی شود.

همچین مردان نیز مصرف فیناستراید خوراکی یا موضعی را به دلیل عوارض جانبی که دارد، باید حتما تحت نظر پزشک انجام دهند.

4- نور درمانی سطح پایین (low-level light therapy)

تحقیقات علمی زیادی در مورد اثربخشی نور درمانی سطح پایین برای ریزش مو وجود ندارد. اما یک بررسی علمی چند جانبه درباره درمان های مختلف ریزش مو نشان داد که نور درمانی سطح پایین در تقویت رشد مو در مردان مبتلا به آلوپسی آندروژنتیک مؤثر است.

 

 

LLLT که در مطب یا در خانه با استفاده از کلاه های مخصوصی انجام می شود، می تواند فولیکول های مو را تحریک می کند تا دوباره وارد فاز آناژن شوند.

5- پی آر پی (Platelet-rich plasma)

درمان با پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) زمانی است که پزشک پلاسما خون خودتان را به پوست سرتان تزریق می کند. تحقیقات بیشتری در مورد PRP و اثرات آن بر روی ریزش مو اندروژنیک در مردان و زنان مورد نیاز است، اما یک تحقیق علمی در سال 2019 از مطالعات بالینی نشان داد که درمان PRP فاز آناژن موها را طولانی‌تر می‌کند که این موضوع می تواند بسیار مفید باشد، چرا که آلوپسی آندروژنتیک باعث خروج زودرس موها از فاز آناژن می‌شود.

 

6- کاشت مو

جراحی کاشت مو شامل کاشت موهای مقاوم به DHT از قسمت کناره ها و پشت سر به نواحی دارای ریزش مو مانند خط مو و تاج سر است.

 

 

کاشت مو در واقع باعث رشد مجدد موهای جدید نمی شود، اما اگر که به درستی انجام شود، می تواند نتایج راضی کننده و طبیعی ایجاد کند.

بهترین راه های جلوگیری از ریزش مو آندروژنیک

از آنجاییکه آلوپسی آندروژنتیک ناشی از عوامل ژنتیکی و هورمونی است، ایجاد تغییرات مثبت در عادات زندگیتان شاید این نوع ریزش مو را به طور کامل متوقف نکند. اما مطمئناً می توانند تا حد زیادی از ریزش بیشتر موهایتان پیشگیری کنند.

برخی از این راه های پیشگیری عبارتند از:

1- استفاده از شامپوهای ضد ریزش مو

از شامپوی پیشگیری از ریزش مو استفاده کنید. شامپوهای حاوی موادی مانند نخل اره ای و کتوکونازول میتوانند به کاهش سرعت و جلوگیری از ریزش مو کمک کنند.

2- یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید

اگرچه هیچ غذایی وجود ندارد که بتواند از آلوپسی آندروژنیک جلوگیری کند، اما بسیاری از غذاها سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی هستند که می توانند رشد موها را تحریک کرده و موهای شما را سالم نگه دارند.

3- از سفت بستن موها خودداری کنید

مدل موهایی که به موهایتان فشار وارد می کند، مانند دم اسبی های سفت یا گوجه ای، می تواند به فولیکول های مو آسیب برساند و باعث آلوپسی کششی شود (نوعی ریزش مو که در افرادی که موهای خود را خیلی سفت می بندند رایج است.) با اینکه این نوع از ریزش مو با آلوپسی آندروژنتیک متفاوت است، اما اغلب علائم مشابهی ایجاد می کند.

تاثیرات روانی ریزش مو آندروژنیک چیست؟

ریزش مو ممکن است اعتماد به نفس فرد را تحت تاثیر قرار دهد یا در برخی افراد باعث اضطراب شود. در واقع، طبق یک مطالعه علمی، برخی از عوامل روانی مرتبط با ریزش مو عبارتند از اضطراب، افسردگی، کاهش اعتماد به نفس و انزوا اجتماعی.

بنابراین، اگرچه ریزش مو به خودی خود یک اختلال پزشکی نیست، اما می تواند عوارض جانبی بسیار بدی داشته باشد.

در این شرایط بهتر است راهکارهای زیر را امتحان کنید:

• کمک گرفتن از یک تراپیست
• صحبت با نزدیکان قابل اعتماد
• عضویت در گروه هایی که مشکل مشابه شما را دارند.
• شروع کردن درمان به محض مشاهده علائم

جمع بندی

آلوپسی آندروژنتیک که ریزش مو با الگوی مردانه یا زنانه هم نامیده می شود، شایع ترین علت ریزش مو است. ژنتیک، هورمون ها، سن و استرس از مهم ترین عوامل ایجاد این نوع از ریزش مو هستند. همانطور که در مقاله هم گفته شد درمان های موثری برای این مشکل وجود دارد که می تواند به رشد مجدد مو و جلوگیری از ریزش بیشتر مو کمک کند. تنها کافیست در ابتدا شروع ریزش موهایتان به یک پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کنید تا بتوانید بهترین درمان را برای جلوگیری از پیشرفت بیشتر ریزش موهایتان انجام دهید.