گاهی خارش پوست سر و ریزش مو ممکن است با هم اتفاق بیفتد و باعث شود که با خاراندن بیشتر کف سرتان ریزش موهایتان هم بیشتر شود.
همینطور گاهی اوقات خارش سر با پوسته پوسته شدن کف سر، التهاب، جوش و… همراه است که می تواند ناشی از یک بیماری جدی پوستی باشد.
در این مقاله به علل شایع خارش پوست سر و ریزش مو و راه های درمان و پیشگیری از این مشکلات می پردازیم.
علت خارش سر و ریزش مو
همه افراد گاهی اوقات دچار خارش پوست سر می شوند و طبق نظر آکادمی پوست آمریکا، ریزش 50 تا 100 تار مو در روز طبیعی است.
با این حال زمانیکه خارش پوست سرتان بیش از حد است و در کنار آن ریزش مو بیشتری هم تجربه می کنید، احساس نگرانی می کنید که دلیل این موضوع چه می تواند باشد؟
- در واقع عفونت های قارچی، واکنشهای آلرژیک به محصولات مو و… می توانند باعث التهاب فولیکول های مو و در نتیجه خارش پوست سر و ریزش مو شوند.
- گاهی جای زخم روی پوست سر نیز می تواند باعث خارش شدید شود، زیرا بافت اسکار می تواند به رشته های عصبی پوست آسیب برساند. در واقع اگر ریزش موی فردی منجر به تشکیل بافت اسکار شده باشد، ممکن است باعث خارش شود.
- زمانیکه فردی خارش پوست سر را به طور مکرر یا شدید انجام می دهد، به پوست و فولیکول های موهای خود آسیب می رساند. این آسیب می تواند منجر به ریزش موقت مو، خونریزی و پوسته پوسته شدن کف سر شود. زمانی که فرد خاراندن کف سر خود را متوقف کند معمولاً موها دوباره رشد می کنند.
- در موارد دیگر، مانند ریزش موی ارثی یا ریزش مو با الگوی مردانه و زنانه، ریزش مو بدون خارش پوست سر رخ می دهد. در این موارد، خاراندن پوست سر ممکن است باعث آسیب پوست سر شود، اما علت اصلی ریزش مو به خارش مربوط نمی شود. در واقع خاراندن کف سر تاثیری بر ریزش موی فرد به دلیل ریزش موی ارثی ندارد.
به طور کلی اگر بخواهیم دلایلی که منجر به خارش کف سر و ریزش مو با هم می شود را دسته بندی کنیم به لیست زیر می رسیم:
1- شوره سر
شوره سر می تواند نتیجه فعالیت بیش از حد غدد چربی روی پوست سر باشد. در واقع شوره سر با توجه به مکانسیم زیر می تواند باعث ریزش مو شود:
- تولید چربی
شوره سر اغلب با تولید بیش از حد چربی (سبوم) توسط غدد چربی پوست سر مرتبط است. این غدد در سال های نوجوانی به دلیل تغییرات هورمونی فعال تر می شوند که باعث افزایش تولید چربی می شود. به همین دلیل است که تا قبل از سنین نوجوانی معمولا افراد درگیر شوره سر نمی شوند.
- رشد قارچ
چربی اضافی محیطی ایده آل برای رشد قارچ مالاسزیا فراهم می کند. این قارچ به طور طبیعی روی پوست سر وجود دارد، اما در صورت زیاد شدن چربی کف سر می تواند بیش از حد رشد کند.
- التهاب و پوسته پوسته شدن
رشد بیش از حد مالاسزیا میتواند منجر به التهاب پوست سر شود و باعث میشود سلول های پوست سر سریع تر ریزش کرده و به صورت تکه هایی در هم جمع شوند و در نتیجه شوره سر ایجاد شود.
التهاب و خارش پوست سر ناشی از شوره می تواند ریشه های مو را ضعیف کرده و در نتیجه منجر به ریزش مو شود.
2- پسوریازیس
بر اساس گزارش بنیاد ملی پسوریازیس، حدود 50 درصد از افرادی که مبتلا به پسوریازیس هستند به پسوریازیس پوست سر مبتلا می شوند.
پسوریازیس پوست سر در واقع نوع خاصی از پسوریازیس است که پوست سر را درگیر می کند. به طور کلی پسوریازیس یک بیماری خود ایمنی مزمن است که چرخه رشد سلول های پوست را تسریع می کند.
وقتی فرد به پسوریازیس پوست سر مبتلا می شود، سلولهای پوست سرش به سرعت در سطح خارجی پوست جمع میشوند و پوسته های ضخیم و نقرهای تشکیل میدهند و باعث ایجاد لکه های پوستی قرمز و ملتهب میشوند.
3- آلوپسی آره آتا
آلوپسی آره آتا یا همان ریزش مو سکه ای نیز علاوه بر ریزش مو می تواند با خارش پوست سر و سوزن سوزن شدن آن نیز همراه باشد.
این بیماری زمانی ایجاد می شود که سیستم ایمنی به فولیکول های سالم مو حمله می کند و اغلب در افرادی ایجاد می شود که سابقه خانوادگی سایر بیماری های خود ایمنی مانند دیابت نوع 1 یا آرتریت روماتوئید را دارند.
4- قارچ پوست سر
قارچ پوست سر (به انگلیسی: Tinea capitis) یک نوع عفونت قارچی مربوط به پوست سر است که توسط گونه ای از قارچ ها ایجاد می شود. این بیماری به شدت مسری است و به راحتی از طریق تماس با پوست آلوده می تواند منتقل شود و با علائم و ویژگی های زیر همراه است:
- خارش و ریزش مو
قارچ به عمق ساقه مو حمله می کند و منجر به خارش شدید سر و ریزش مو می شود و گاهی اوقات باعث می شود که موها در پوست سر یا در ابتدا ساقه شکسته شوند و موهای کوتاهی بر جای بگذارند.
- بسیار مسری است
قارچ پوست سر بسیار مسری است و اغلب از طریق تماس با افراد آلوده، حیوانات یا اشیاء آلوده مانند شانه یا کلاه منتقل می شود.
5- واکنش های آلرژیک
گاهی اوقات واکنش های آلرژیک به موادی مثل رنگ مو می تواند باعث التهاب، خارش پوست سر و ریزش مو شود.
در یک مطالعه منتشر شده در ISRN Dermatology محققان دریافتند که تا 1 درصد از افراد به پارافنیل دی آمین (PPD) که یک ماده رایج موجود در رنگ مو است حساسیت دارند. PPD قادر به ایجاد ریزش موی شدید در افراد حساس است.
التهاب و خارش نیز می تواند در اطراف محل گزش حشرات روی پوست سر ایجاد شود و شبیه بثورات یا آلرژی باشد.
6- فولیکولیت
فولیکولیت التهاب فولیکول های مو است و معمولاً توسط باکتری استاف یا قارچ ایجاد می شود. هر جا که مو رشد می کند، از جمله پوست سر می تواند دچار فولیکولیت شود.
فولیکولیت علاوه بر ایجاد برجستگی های کوچک و خارش دار روی پوست، می تواند باعث ریزش موقت مو هم شود.
با درمان مناسب، موها معمولاً دوباره رشد می کنند. با این حال، در موارد نادر این بیماری می تواند باعث ریزش دائمی مو شود.
7- لیکن پلان مویی
بیماری لیکن پلان مویی یا Lichen planopilaris یک بیماری التهابی پوست سر است که گفته می شود به دلیل نقص سیستم ایمنی بدن ایجاد می شود. این بیماری معمولا زنان بالغ جوان را بیشتر درگیر می کند و می تواند ریزش مو همراه با خارش کف سر را در پی داشته باشد.
در این بیماری اگر فولیکول های مو به طور غیر قابل برگشت آسیب دیده باشند، ریزش مو به صورت دائمی خواهد بود.
علت خارش سر و ریزش مو در زنان
تمامی مواردی که در بالا گفته شد می تواند علت خارش سر و ریزش مو در زنان هم باشد، اما برخی شرایط خاص که فقط در خانم ها وجود دارد، ممکن است منجر به خارش سر و ریزش مو شود.
به عنوان مثال:
1- عدم تعادل هورمونی
عدم تعادل هورمونی در دوره های زیر می تواند باعث خارش سر و ریزش مو در زنان شود:
- دوران بارداری و پس از زایمان
در دوران بارداری، افزایش سطح استروژن فاز رشد مو را طولانی تر می کند و در نتیجه موها ضخیم تر می شود. پس از زایمان، سطح استروژن کاهش می یابد و باعث می شود موهای بیشتری نسبت به معمول وارد فاز ریزش شوند که به عنوان ریزش مو پس از زایمان شناخته می شود. در این شرایط نوسانات هورمونی می تواند منجر به حساسیت و خارش پوست سر نیز شود.
- یائسگی
کاهش سطح استروژن و پروژسترون در دوران یائسگی می تواند منجر به نازک شدن مو و افزایش ریزش مو شود. همچنین ممکن است پوست سر خشک تر و مستعد خارش شود.
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک دارای سطوح بالاتری از آندروژن هستند که می تواند باعث نازک شدن مو در پوست سر، ریزش مو ها و افزایش رشد موهای زائد در سایر قسمت های بدن شود.
همچنین عدم تعادل هورمونی در ریزش مو تنبلی تخمدان می تواند به منجر به خارش پوست سر در خانم ها شود.
2- روش های نادرست مراقبت از مو
استفاده مکرر از درمان های شیمیایی مانند انواع کراتین، رنگ مو و استفاده زیاد از ابزارهای حرارتی مانند سشوار و اتو مو میتواند به پوست سر و موها آسیب برساند و باعث شکستگی ساقه مو، ریزش مو و خارش سر شود.
3- کمبود آهن
خانم ها به دلیل قاعدگی بیشتر در معرض کمبود آهن هستند. آهن برای رشد مو بسیار مهم است و کمبود آن می تواند منجر به نازک شدن مو، ریزش موها و مشکلات پوست سر مثل خارش شود.
درمان خانگی خارش سر و ریزش مو
اگر خارش سر به دلیل بیماری خاصی ایجاد نشده باشد تا حد زیادی با درمان های خانگی می تواند کنترل شود، در غیر اینصورت باید حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.
در ادامه برخی از درمان های خانگی برای خارش سر و ریزش مو آورده شده است:
1- داشتن رژیم غذایی سالم
مواد مغذی مهم برای سلامت مو و پوست سر عبارتند از:
- آهن
- روی
- نیاسین
- سلنیوم
- ویتامین های A، D و E
- بیوتین
- آمینو اسید
- پروتئین
با داشتن یک رژیم غذایی سالم و کامل می توانید تا حد زیادی تمام مواد مورد نیاز برای رشد و سلامت موها در بدنتان را تامین کنید.
2- از شامپو مناسب استفاده کنید
به عنوان مثال، اگر شوره سر دارید از شامپویی که حاوی سلنیوم یا روی است برای مبارزه با قارچ سر استفاده کنید.
3- از روغن تراپی غافل نشوید
شواهد علمی زیادی وجود ندارد، اما برخی از مطالعات حیوانی نشان دادهاند که استفاده از روغن های گیاهی خاص مانند رزماری و نعناع میتواند ریزش مو را کاهش داده و رشد موهای جدید را تقویت کند. این روغن ها باید قبل از استفاده روی پوست سر با روغن حامل مانند جوجوبا یا نارگیل رقیق شوند.
4- ماساژ کف سر
برخی تحقیقات نشان می دهد که ماساژ پوست سر به دلیل افزایش جریان خون و تحریک سلول های مو، می تواند ضخامت مو را افزایش داده و منجر به رویش مجدد مو شود.
5- با موهایتان مهربان باشید
سعی کنید همیشه با موهایتان با ملایمت رفتار کنید. برای مثال:
- اگر کف سرتان خارش دارد و ریزش مو دارید، نباید با خشونت با موهایتان رفتار کنید، این کار فقط وضعیت پوست سرتان را بدتر می کند.
- اگر کف سرتان می خارد، سعی کنید آن را نخارانید و یا اگر می خارانید با ملایمت این کار را انجام دهید.
- موهایتان را دم اسبی محکم یا گوجه ای نبندید.
- پوست سر و موهای خود را در معرض حرارت زیاد و محصولات حالت دهنده مانند سشوار یا اتو مو قرار ندهید.
- موهای خود را با یک شامپوی ملایم بشویید و بگذارید در هوای باز خشک شود و یا اینکه با باد ملایم سشوار و با فاصله موهای خود را به آرامی خشک کنید.
اما چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر علائم زیر را دارید باید بلافاصله به پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کنید:
- خارش کف سرتان آنقدر شدید است که خواب شما را مختل می کند یا در فعالیت های عادی شما اختلال ایجاد می کند.
- پوست سرتان را که لمس می کنید می سوزد یا درد می گیرد.
- لکه های پوسته پوسته روی پوست سرتان
- لکه های طاسی بر روی پوست سر یا اینکه موهایتان به صورت دسته ای می ریزد یا به شکل غیر عادی نازک شده است.
جمع بندی
درمان خارش سر و ریزش مو نیازمند این است که ابتدا علت اصلی این مشکل را شناسایی کنید. خواه مشکل شوره سر، پسوریازیس، واکنش های آلرژیک، عفونت های قارچی یا خشکی پوست سر باشد، شناسایی علت اولین گام برای کنترل و درمان این مشکل است.
با استفاده از محصولات مناسب موهایتان، انجام درمان های خانگی و در صورت لزوم مشاوره پزشکی می توانید علائم را کاهش دهید و پوست سر و موهای سالم تری داشته باشید.
همچنین داشتن رژیم غذایی متعادل و یک روتین مراقبت از مو نقش مهمی در پیشگیری از این شرایط دارد.
